تقسیم تجربه/ گزارشی از ورکشاپ 5 ساعته کامبیز درمبخش / محمد سامان صولی

تقسیم تجربه

گزارشی از ورکشاپ 5 ساعته کامبیز درمبخش

محمد سامان صولی اختصاصی برای تبریز کارتون

ورکشاپ 5 ساعته کامبیز درمبخش با موضوع تحلیل آثار و تکنیکهای کامبیز درمبخش در آموزشگاه هنری بهاران تهران برگزار شد گفتنی است این گزارش به ارائه چکیده ای از آنچه درمبخش تقسیم تجربه می نامد میپردازد.

کامبیز درمبخش استاد بی بدیل کارتون ایران ٰ دارای نشان شوالیه هنری فرانسه و ملقب به سامپه ایرانی را میتوان از پر کارترین کارتونیست های حال حاضر ایران دانست و نکته قابل توجه این است که وی نه تنها در زمینه نگار گریٰ ، گرافیک ،طراحیٰ و کاریکاتور سر رشته دارد بلکه کارگردان چندین انیمیشن و نیز بزودی مفتح دونمایشگاه عکاسی و مجسمه سازی نیز خواهد بود.

درمبخش دلیل پرکاری خود را عشق به کار میداند و میزان موفقیت یک اثر هنری را در اندازه لذتی که خود هنرمند از آن می برد می داند.

او کاریکاتور را مادر شش شاخه هنری میداند 1- کارتون2- کاریکاتور چهره3-تصویرسازی4-ادیتوریال(مطبوعاتی)5-کارتون استریپ و 6- انیمیشن .

درمبخش گروتسک و طنز سیاه را هم در قالب کاریکاتور نام میبرد ولی در گفته هایش نشان میدهد که علاقه ایی به این دو شاخه ندارد وی در این باره می گوید:"جهان امروز به حدی شاهد فجابع و جنگ های خشن و نا امید کننده است که دیگرگروتسک و طنز سیاه جذابیتی برای مردم ندارد"

وی دوران مشروطه را آغاز ورود کاریکاتور به ایران میداند و مجلاتی مانند ملانصرالدین را آغازی برای انتقاد و روشنفکری هنری دردوران مشروطه معرفی میکند.

تسلط استاد بر تاریخ کارتونیست های کلاسیک بسیار اعجاب آور است به طوریکه تعداد زیادی از اسامی و آثار هنرمندان کلاسیک اروپا را به عنوان سردمداران کارتون و کاریکاتور دهه های پیش جهان معرفی میکند و شخصاً علاقه بیش از حدی به بوسک و شاوال ،کارتونیست های فقید فرانسوی دارد.

از نکات قابل توجه وی در ورکشاپ ارائه اتودهای بیشمار برای پخته کردن یک اثر و وسواس هنری در جهت القاء محتوی به کارتون هایش میباشد وی برای هر اثر بیش از سی اتود میزند و دقت فراوانی در ترکیب بندی و نوآوری در تکنیک و گرافقیک اثر از خود نشان میدهد.

*عناصر اصلی در آثار درمبخش

1- سادگی و کریستالیزاسیون: عنصر اصلی کار خود می داند و اذعان دارد هنر کارتون باید مال جواهر صیقل خورده به زیباترین شکل و کمترین اضافات ارائه شود

2-بدون کلام بودن : استفاده از نمادهای تصویری و زبان بدن در انتقال مفاهیم ارزش بسیار بیشتری در استفاده از کلام و کلمات دارد و اثر کارتون را جهانی تر می کند.

3-نبود زمان و مکان:کارتونیست باید دنیا را یک دهکده بزرگ جهانی ببیند و کاراکتر خود را تا حد امکان بدون مشخصات ملی کار کند.

4- تکنیک: توانایی تکنیکی در شناخت آناتومی و طراحی در کنار شناخت تکنیک های نقاشی از ضروریات کار است.

5-ایده و فکر:اکثر کارتونیست ها انسان های سرشار از نبوغ هستند وجود وسواس ، کار زیاد و کشف طنز از ضروریات کار است.

6-ابزار کار: سواد بصری وسیع و شناخت ابزار های بصری برای استفاده در کار موجبات خاقیت در ایده را فراهم می کند( درخت، نیمکت، ماهی ، پروانه ، یک شاخه گل و... می توانند ابزار کار کارتونیست باشند)

7-سبک: روال ، سبک و روش هیچگاه پیش ساخته نبوده و بر اساس کار زیاد در اثر هنرمند شکل تکاملی پیدا میکند.

*تمرین از نگاه درمبخش:

درمبخش تمرین ذهن و دست را لازمه اول کار هر کارتونیست حرفه ایی می داند و می گوید: هر روز خط کشیدن ذهن را پرورش می دهد و این تمرین همانند باطری هنرمند را شارژ و آماده کار می کند .

1- تمرین تکنیکی: استفاده از تمامی منابع موجود در طراحی و نقاشی و ایجاد برنامه روزانه برای حرفه ای شدن در طراحی

نکته: در طراحی هایتان از دفتر طراحی استفاده نکنید زیرا اکثرا تمیز نگه داشتن دفتر هنرمند را محدود می کند و اجازه جسارت و آزادی در او را از بین میبرد.

نکته:طراحی زیاد دست هنرمند را برای خلاقیت در اغراق و ایجاد فضای طنز آمیز باز می کند.

نکته : نرم افزارهای ویرایشگر تصویر و در اصطلاح پینتر های موجود در صورتی قابل قبول است که هنرمند توانایی طراحی ارجینال را داشته باشد .

2- تمرین ذهنی: ذهن کارتونیست همواره باید مسلح باشد و به تمام جهان پیرامون به عنوان اهداف کشف ایده بنگرد .

نکته: بسیاری از ایده ها در جهان پیرامون ما اتفاق می افتند و با دیدی متفاوت نگریست به اتفاقات و انسانهای اطراف می توان ایده های نابی را کشف کرد.

مثال: حمالی بسیار لاغر که بار بسیار سنگینی را به دوش می کشد

مثال: شخصی که خود پا ندارد ولی کفش دیگران را واکش می زند

*روش های ایده یابی محبوب او:

درمبخش اکثر ایده های ناب را ناشی از نبوغ هنرمند و استفاده از روش های ایده یابی می داند و می گوید: برخی از ایده های مانند جرقه به ذهن کارتونیست می خورد که اصطلاحاً به آن الهام شدن می گویند ولی ایجاد ایده های زیبا با استفاده از روش های ایده یابی همواره مورد استفاده خود آگاه یا ناخود آگاه هنرمندان می باشد.

روش های ایده یابی پر کاربرد

1- بزرگنمایی و کوچک نمایی : ارزش دادن و تحقیر کردن کاراکترها و عناصر

مثال: پدری کوچک است و بچه شیرخوارش بسیار بزرگ

مثال:موشی بزرگ فیل کوچکی را دنبال می کند.

2- برعکس کردن: ذهن انسان همراه به قراردادها و کلیشه ها عادت دارد برعکس کردن فاعل و مفعول می تواند در اکثر موارد فضای طنز جالی را ایجاد کند.

مثال:ماری در حال نی زدن است و مرتاض از سبد در حال رقص بیرون می آید.

3- تضاد: مایه اصلی طنز ایجاد تضاد با نرمال های زندگی می باشد .

مثال: بر روی رینگ یک ورزشکار گردن کلفت بسیار هیکلی در مقابل فردی بیچاره و نحیف قرار گرفته

4-اقتباس: دیدن آثار هنری، فیلم ها ، خواندن انواع کتاب و منحصراً مطالعه آثار سایر کارتونیست ها ذهن هنرمند را برای خلق اثر آماده میکند.

4- جابه جایی : انواع جابه جایی ها در تاریخٰ شغل ها ٰ ورزش ها و ... می تواند دستمایه ایجاد ایده های جالب باشد.

مثال: چند نفر کاراکترهای قدیمی با دوربینهای بزرگ عکس سلفی میگیرند.

5- بازی با ویِژگیهای منحصر بفرد: هرفرد،حیوان ، شی و ابزاری ویِژگیهای منحصر بفردی دارد که با دستکاری و ایجاد بازیهای ذهنی میتوان به ایده های نابی در این خصوص رسید لازمه کار شناخت این ویژگیها و اعمال دسنکاری هایی در آنها برای ایجاد طنز است .

6- مثال: فیل دارای هیکل بزرگ ، خرطوم،عاج و گوشهای بزرگی است میتوان با متفاوت نگریستن هر یک از این ویِژگیها را به ایده های جالبی تبدیل کرد .(فیلی که در رختخواب خوابیده و عاجهایش را درون لیوان آب گذاشته)

7- شبیه سازی: هر چیزی در دنیا بر اساس ساختارهای فرمی دارای عناصر شبیه خود میباشد که جابه جایی در این مورد فضای طنز کلاسیکی را ایجاد می کند.

مثلاً فردی یک سبد گلابی دارد و لامپ خانه اش سوخته او یک گلابی را به جای لامپ نصب می کند.

*زندگی نامه

(کامبیز درم‌بخش(زاده۸خرداد۱۳۲۱درشیراز)طراح،کاریکاتوریستوگرافیستایرانیاست. او برنده چندین جایزه بزرگ معتبر جهانی است و تاکنون چندین نمایشگاه مستقل از آثارش در کشورهای مختلف جهان برگزار شده‌است.

کامبیز درمبخش در سال ۱۳۲۱ در شیراز به دنیا آمد و فارغ‌التحصیل هنرستان هنرهای زیبای تهران است. او از پیشکسوتان هنر کاریکاتور در ایران به‌شمار می‌رود و در کار خود صاحب سبک است.

درم بخش از ۱۵ سالگی همکاری خود را با نشریات ایرانی از جملهتوفیقشروع کرد و با دیگر مطبوعات ایرانی و خارجی همچوننیویورک تایمز،اشپیگل،نبل اشپالترو... کارش را ادامه داد. در مجموع بیش از ۴۷ سال با مطبوعات صاحب نام ایران و جهان همکاری مستمر داشته و مدّتی نیز دردانشکده هنرهای زیبایدانشگاه تهران، هنر کاریکاتور را تدریس کرده‌است.

این هنرمند بیش از ۳۲ نمایشگاه انفرادی در داخل و خارج از کشور برگزار کرده و در ۳۰ نمایشگاه جمعی داخلی و خارجی حضور داشته‌است.

او برنده جایزه از بزرگ‌ترین و معتبرترین مسابقات بین‌المللی کاریکاتور ژاپن، آلمان، ایتالیا، سوئیس، بلژیک، ترکیه، برزیل، یوگسلاوی و چندین جایزه بین‌المللی جنبی دیگر بوده و داور مدعو چند نمایشگاه بزرگ بین‌المللی کاریکاتور بوده است. او همچنین نشان شوالیه را از دولت فرانسه در آبان سال ۱۳۹۳ دریافت کرد.^[^۱^]

بسیاری از آثار درم‌بخش به موزه‌های معتبر دنیا راه پیدا کرده از جمله درموزه هنرهای معاصر تهران، موزه کاریکاتور بازل در سوئیس، موزه کاریکاتور گابروو در بلغارستان، موزه هیروشیما در ژاپن، موزه ضد جنگ یوگسلاوی، موزه کاریکاتور اسلامبول در ترکیه، موزه کاریکاتور ورشو در لهستان و مجموعه شهرداری شهر فرانکفورت آلمان.

کتاب‌های متعددی در زمینه تصویرسازی و کاریکاتور تاکنون از او چاپ و منتشر شده‌است. ازجمله: بدون شرح، دفتر خاطرات فرشته‌ها، کتاب کامبیز (درایتالیا منتشر شد)، کتاب‌های مشترک طنزاندیشان امروز ایران، طنزاندیشان امروز ایران در خارج از کشور، میازار موری که دانه‌کش است، المپیک خنده، سمفونی خطوط، اگر داوینچی مرا دیده بود و چند اثر دیگر.

درمبخش فعالیت‌هایی در زمینه تبلیغات (طراحی روی جلد کتاب)، تصویرگری کتاب کودک، پوستر، فیلم کوتاه، کارت پستال، تقویم و مشابه آن‌ها دارد و از سال ۱۳۸۶ به بعد وارد عرصه انیمیشن‌سازی نیز شده است. او همراه با پسرش رامین در این زمینه فعال است و نتیجه این همکاری، ساخت چندین فیلم انیمیشن کوتاه از جمله مجموعه «دلقک‌ها» ست.